Rozliczenie majątku po zakończeniu związku nieformalnego

Rozliczenie majątku po zakończeniu związku nieformalnego — praktyczny poradnik dla osób LGBTQ+

Związki nieformalne, w tym związki partnerskie osób tej samej płci, zyskują w Polsce na znaczeniu. Choć prawo nie przewiduje dla nich takiej ochrony jak dla małżeństw, istnieją skuteczne sposoby zabezpieczenia swoich praw – również majątkowych. 

Związek nieformalny a majątek – co musisz wiedzieć?

Polskie prawo nie przewiduje automatycznej wspólności majątkowej dla osób żyjących w związku partnerskim. Co do zasady każda z osób partnerskich jest właścicielem tego, co nabyła na własność, chyba że zdecyduje się na wspólne nabycie majątku z drugą osobą.

W przypadku sporu przy rozliczeniu możliwe, że zajdzie konieczność udowodnienia swoje prawa do poszczególnych składników majątku.

Ważne jest udokumentowanie zakupu. Pamiętaj, że większe i ważniejsze zakupy lepiej jest dokonywać przez internet lub płacąc kart. Warto zbierać rachunki i paragony (które też lepiej od razu zarchiwizować także w formie cyfrowej, ponieważ inaczej mogą wyblaknąć lub zaginąć). Im więcej dokumentów potwierdzających zakup czy inwestycję, tym lepiej. W przypadku rozliczeń umowy, faktury, potwierdzenia przelewów czy choćby korespondencja mailowa mają ogromne znaczenie.

Kiedy i jak rozliczyć majątek w związku nieformalnym?

Rozliczenie majątku może nastąpić zarówno po zakończeniu relacji, jak i w jej trakcie – np. gdy jedna z osób chce wyjść z inwestycji lub uporządkować sprawy finansowe. To ważne, by nie odkładać takich decyzji na później.

W praktyce stosuje się m.in. przepisy o:

• współwłasności,
• bezpodstawnym wzbogaceniu,
• nakładach na cudzą rzecz,
• zobowiązaniach i długach.

Nie musisz samodzielnie wybierać podstawy prawnej – od tego masz prawnika. Każda sytuacja wymaga indywidualnej analizy.

Najczęstsze problemy majątkowe w związkach nieformalnych

Życie w związku nieformalnym, bez ram prawnych małżeństwa, wiąże się z większym ryzykiem nieporozumień i sporów majątkowych. Poniżej przedstawiam najczęstsze sytuacje problemowe, które pojawiają się w mojej praktyce adwokackiej i które można – i warto – zawczasu uregulować.

1. Wspólne inwestycje bez umowy

To jedna z najczęstszych i najtrudniejszych do rozstrzygnięcia sytuacji. Partnerzy często wspólnie inwestują – kupują mieszkanie, remontują dom, wyposażają lokal, wspierają rozwój firmy jednej z osób – ale nie dokumentują ani formy wkładu, ani zamiaru wspólnego nabycia.

Przykład: Osoba A kupuje mieszkanie na swoje nazwisko, ale remont i wyposażenie finansowane są wspólnie z osobą B. Po latach, w razie rozstania, osoba B nie ma formalnego prawa do lokalu, mimo znacznego wkładu finansowego i pracy.

Skutki: Trudność w udowodnieniu, że określony majątek był współfinansowany. W praktyce konieczne może być postępowanie sądowe, gdzie przedkłada się dowody poniesionych nakładów, przelewów, korespondencji. 

Rozwiązanie: Zawczasu spisać umowę inwestycyjną lub umowę pożyczki. Nawet prosty dokument potwierdzający wspólny zamiar i sposób ponoszenia wydatków może mieć ogromne znaczenie dowodowe.

2. Spłata wspólnych kredytów 

Kredyty konsumenckie, hipoteczne czy leasingi zaciągane w trakcie związku to częsty temat sporów. Choć banki kierują się zapisami umowy kredytowej (czyli odpowiada osoba, która ją podpisała), to partnerzy często uzgadniają nieformalnie wspólną spłatę.

Przykład: Osoba A zaciąga kredyt na zakup samochodu, z którego korzystają oboje. Po rozstaniu osoba A spłaca raty sama, mimo że wcześniej ustalili po równo. Czuje się pokrzywdzona i żąda zwrotu połowy rat od osoby B.

Skutki: Brak formalnych ustaleń może oznaczać brak podstaw do żądania zwrotu. Sąd będzie oceniał, czy rzeczywiście istniał zamiar wspólnego zaciągnięcia i spłaty zobowiązania, czy tylko jedna osoba czerpała z niego korzyść.

Rozwiązanie: Dokumentuj wszelkie ustalenia co do kredytów – mailowo, SMS-em, w notatce, a najlepiej w formie pisemnej umowy. W razie rozliczenia, każda ze stron powinna ponieść ciężar długu proporcjonalnie do odniesionych korzyści.

3. Brak prawa do lokalu po rozstaniu

Gdy związek się kończy, a tylko jedna z osób jest właścicielem mieszkania lub domu, druga może zostać bez prawa do dalszego zamieszkiwania – nawet jeśli przez lata współtworzyła to miejsce, remontowała je czy wnosiła środki na opłaty.

Przykład: Partnerka mieszka przez 10 lat w mieszkaniu należącym do partnerki, płaci czynsz i media, remontuje kuchnię. Po rozstaniu zostaje poproszona o natychmiastowe opuszczenie lokalu.

Skutki: Osoba ta nie ma żadnych praw do lokalu, chyba że można wykazać, że była najemczynią (np. płaciła czynsz), współwłaścicielką lub że zawarto umowę użyczenia. W niektórych przypadkach możliwa jest ochrona sądowa na podstawie prawa najmu.

Rozwiązanie: Warto zadbać o zawarcie umowy najmu lub użyczenia na wypadek rozstania. Można też zastrzec w umowie partnerskiej prawo do pozostania w lokalu przez określony czas po rozstaniu.

4. Ukrywanie majątku

Zdarza się, że jedna z osób ukrywa swoje dochody, darowizny od rodziny czy oszczędności, nie ujawnia zakupu nieruchomości lub nie dopuszcza drugiej strony do decyzji finansowych. To szczególnie problematyczne, gdy majątek był budowany wspólnie, ale formalnie figuruje tylko na jednej osobie.

Przykład: Osoba A kupuje działkę w trakcie związku, nie informując osoby B, że środki pochodziły również z ich wspólnych oszczędności. Po rozstaniu osoba B dowiaduje się o nieruchomości i chce odzyskać swoją część.

Skutki: Konieczność dochodzenia swoich praw w sądzie – poprzez wykazanie, że środki pochodziły ze wspólnych nakładów, a zakup nieruchomości był wspólnym zamierzeniem.

Rozwiązanie: Prowadź własną dokumentację finansową i zachowuj potwierdzenia przelewów. Jeśli podejrzewasz ukrywanie majątku – skonsultuj się ze mną. Możliwe jest wystąpienie do sądu o rozliczenie nakładów lub o ustalenie współwłasności.

Rozliczenie majątku po zakończeniu związku nieformalnego — podsumowanie

Dlaczego warto zawrzeć umowę partnerską lub inwestycyjną?

Dobrze sporządzona umowa może chronić Cię przed wieloletnim procesem i stresem. Zawarcie umowy – choćby prostego porozumienia – może zabezpieczyć interesy obu stron. Umowa partnerska może regulować:

• podział nakładów na nieruchomość,
• zasady spłaty wspólnych zobowiązań,
• podział majątku w razie zakończenia związku,
• zasady korzystania z lokalu.

Jak zabezpieczyć się prawnie i finansowo w związku nieformalnym?

• Zbieraj dowody wspólnych wydatków (paragony, umowy, przelewy).
• Wspólne inwestycje dokumentuj umową sporządzoną według twoich potrzeb.
• Zadbaj o jasne ustalenia dotyczące spłat kredytów i pożyczek.
• Rozważ umowę najmu, jeśli mieszkasz w lokalu należącym do partnerki/partnera.

Wspólne życie w kraju bez równości? Zadbaj o swoje prawa – z moją pomocą

W związkach nieformalnych nie warto liczyć na „domyślne” zasady – bo ich po prostu nie ma. Każda inwestycja, kredyt czy wspólny zakup powinny być uzgodnione i udokumentowane.

Chcesz wiedzieć, jak najlepiej zabezpieczyć się w Twojej konkretnej sytuacji? Pomogę Ci uniknąć błędów, które mogą kosztować majątek.

Jako adwokatka i mediatorka specjalizująca się w prawie cywilnym oraz prawach osób LGBTQ+, pomagam osobom żyjącym w związkach nieformalnych w zabezpieczeniu ich interesów i praw majątkowych. Znam realia życia poza formalnymi ramami i wiem, jak przekuć prawo na Twoją korzyść.

Jeśli potrzebujesz porady przy rozliczeniu majątku lub przygotowaniu umowy partnerskiej skontaktuj się ze mną – wspólnie znajdziemy najlepsze rozwiązanie prawne dla Twojej sytuacji.

Zdjęcie: Kaboompics.com, Ibrahim Boran

***

Związek partnerski a prawo do informacji medycznej

Związek partnerski a prawo do informacji medycznej — jak skutecznie zabezpieczyć osobę partnerską?

Związki partnerskie (konkubinaty, związki kohabitacyjne) są powszechną formą życia rodzinnego. Dla jednych to świadomy wybór, dla innych – konieczność wynikająca z barier prawnych, np. braku równości małżeńskiej dla par jednopłciowych czy nieuznawania małżeństw zawartych za granicą [Czytaj dalej…]